Προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία

Ορθόδοξο Χριστιανικό Ιστολόγιο

ΔΡΟΜΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Αν επιθυμούμε να φθάσουμε σε αυτή την αγάπη του Θεού και στην ένωσή μαζί Του, πρέπει να φροντίζουμε να είμαστε σε θέση να κοινωνούμε, αν είναι δυνατόν σε κάθε Θεία Λειτουργία, διότι η Θεία Λειτουργία γίνεται για το σκοπό αυτό. Αυτό σημαίνει οτι πρέπει να φροντίζουμε να τηρούμε τις προϋποθέσεις εκείνες που θα μας ορίσει ο Πνευματικός μας για να κοινωνούμε συχνά, εφόσον φυσικά το επιθυμούμε αρχικά εμείς πρώτα και του το ζητήσουμε.

Ο Χριστός μας θυσιάζεται σε κάθε Θεία Λειτουργία πάνω στην Αγία Τράπεζα για εμάς και είναι λυπηρό εμείς οι πιστοί που έχουμε προσέλθει στην Εκκλησία να τον παραβλέπουμε, αγνοώντας αυτή την υπέρτατη προσφορά Του.

Ακόμη πιο λυπηρό βέβαια είναι να θυσιάζεται ο Χριστός, στη γειτονική Εκκλησία της ενορίας μας, πάνω στην Αγία Τράπεζα και να μετουσιώνεται ο άρτος και ο οίνος σε Σώμα και Αίμα Χριστού για τη δική μας σωτηρία και εμείς είτε να κοιμόμαστε στο κρεβάτι μας, ή να προβαίνουμε σε άλλες εξορμήσεις και διασκεδάσεις, όπως π.χ. πρωινές κυριακάτικες εκδρομές.

Είναι φοβερή και τραγική όντως (θα λέγαμε επίσης και καθόλου έξυπνη) αυτή η αδιαφορία που δείχνουμε εμείς οι άνθρωποι - οι έξυπνοι κατά τα άλλα άνθρωποι - που ενώ ζούμε στην εποχή της πληροφόρησης και της γνώσης και μάλιστα μιας γνώσης που τρέχει με τεράστια ταχύτητα και μεταδίδεται από το ένα άκρο της γης έως το άλλο μέσω του διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών, ενώ ζούμε σε μία τέτοια εποχή πληθώρας γνώσεων και επιστημών, εντούτοις τη μεγαλύτερη και βασικότερη Αλήθεια που είναι ο τρόπος σωτηρίας της ψυχής μας που μας έδειξε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, είτε την αγνοούμε, είτε την περιφρονούμε και δεν της δίνουμε την αξία που θα έπρεπε, αδιαφορώντας για το δικό μας συμφέρον τελικά.
Έτσι χάνουμε τη μεγαλύτερη ευκαιρία στη ζωή μας για τη συμμετοχή στην αιώνια ευτυχία και αυτή μας την αποτυχία θα τη διαπιστώσουμε δυστυχώς στο επόμενο δευτερόλεπτο μόλις κλείσουμε τα μάτια μας την ώρα του θανάτου μας, αλλά χωρίς πλέον να έχουμε τη δυνατότητα της μετάνοιας και της επιστροφής από την πορεία μας προς στην αιώνια καταδίκη. 

Είναι λυπηρό λοιπόν να τελειώνει η Θεία Λειτουργία, χωρίς να έχουμε κοινωνήσει, χωρίς να έχουμε ενωθεί με το Θεό Πατέρα μας, επειδή για διάφορους λόγους δεν είχαμε προετοιμαστεί κατάλληλα για τη συμμετοχή στη Θεία Μετάληψη, βάση των συμβουλών του Πνευματικού μας, χάνοντας τελικά αυτό το Δώρο του Θεού.
Όπως επίσης είναι λυπηρό να περνάνε τόσες ώρες της ζωής μας ασχολούμενοι με τόσες άλλες μέριμνες και κάθε άλλος αγώνας να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων μας, αντί του πρώτου και κυριοτέρου αγώνα που θα έπρεπε να κάναμε καθημερινά, του Πνευματικού αγώνα.

Η πρόσκληση του Ιερέα "Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε" όμως είναι για όλους τους πιστούς.

Η προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία

Βέβαια χρειάζονται προϋποθέσεις και σχετική προετοιμασία για να μπορούμε να προσερχόμαστε στη Θεία Κοινωνία, εφόσον φυσικά είμαστε βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

"...δοκιμαζέτω δὲ ἄνθρωπος ἑαυτόν, καὶ οὕτως ἐκ τοῦ ἄρτου ἐσθιέτω καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου πινέτω..." (Προς Κορινθίους Ά κεφ.11, στ.28)
είπε ο Απόστολος Παύλος, δηλαδή: "...ας εξετάζει δε κάθε άνθρωπος τον εαυτό του με πολλή προσοχή και έτσι προετοιμασμένος ας τρώγει από τον καθαγιασμένος άρτο και από το καθαγιασμένο ποτήριο.." και συνεχίζει λέγοντας: 
"...ὁ γὰρ ἐσθίων καὶ πίνων ἀναξίως κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ πίνει, μὴ διακρίνων τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου..." (Προς Κορινθίους Ά κεφ.11, στ.29)
δηλαδή: "...διότι εκείνος ο οποίος τρώγει και πίνει αναξίως τα πάντιμα αυτά δώρα τρώγει και πίνει κρίμα και καταδίκη διά τον εαυτό του, επειδή δεν κάνει καμία διάκριση του σώματος και του αίματος του Κυρίου από τις συνήθεις και κοινές τροφές του σώματος..."

Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας έχουν μιλήσει για τις προϋποθέσεις της Θείας Μετάληψης και τις βασικές εξ' αυτών αναφέρουμε παρακάτω (μαζί και με κάποια πρακτικά θέματα σχετικά με τη Θεία Κοινωνία).
 
Η αναφορά μας αυτή δε σημαίνει οτι με τις προϋποθέσεις αυτές μπορούμε άνετα να προσέλθουμε στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, διότι μπορεί να υπάρχουν και οι ειδικές προϋποθέσεις που μόνο ο Πνευματικός του κάθε Χριστιανού μπορεί να ορίσει, διότι αυτός γνωρίζει καλύτερα τον κάθε πιστό και τον πνευματικό αγώνα που αυτός κάνει, όπως τονίσαμε και προηγουμένως.



Ο Χριστιανός για να κοινωνήσει πρέπει προηγουμένως να έχει λάβει την άδεια και την ευλογία από τον Πνευματικό του, ο οποίος θα κρίνει και θα τον συμβουλέψει ανάλογα. Γενικά πρέπει πάντα να συμβουλευόμαστε τον Πνευματικό μας, τον οποίο φυσικά θα πρέπει να έχουμε επιλέξει όπως επιλέγουμε και τον καλό γιατρό, διότι δεν είναι όλοι οι γιατροί το ίδιο. Τα κριτήρια μας αυτά θα είναι καθαρά πνευματικά, μετά και από διασταύρωση απόψεων από άτομα που έχουν προχωρήσει αρκετά στον πνευματικό αγώνα. Διότι ποιός είναι πιο κατάλληλος να εκφέρει σωστή γνώμη για τις ικανότητες ενός γιατρού, παρά από έναν ασθενή που αυτός ο γιατρός θεράπευσε;

Ο Πνευματικός μας πάντως θα μας καθοδηγεί σε κάθε πνευματικό βήμα που κάνουμε, διότι αυτός, με τη φώτιση πάντα του Θεού και την πνευματική του εμπειρία είναι σε θέσει να κρίνει καλύτερα από εμάς για την κάθε κίνηση που θα κάνουμε, άρα και για τη μετοχή μας στη Θεία Κοινωνία και τη συχνότητα αυτής. Αυτό λοιπόν, εμείς πιθανόν να μην έχουμε την ταπείνωση να το διακρίνουμε στον εαυτό μας, αλλά ένας σωστός και διακριτικός Πνευματικός θα μπορεί να μας συμβουλέψει και να μας καθοδηγήσει καλύτερα, διότι κάθε μας κίνηση πρέπει να γίνεται με πρώτη αρετή την ταπείνωση και γνωρίζοντας οτι τίποτε δεν το καταφέρνουμε μόνοι μας αλλά με τη "Χάρη" του Θεού, η οποία λέξη είναι από το ρήμα "χαρίζω", δηλαδή κάθε πνευματικό μας στεφάνι μας το χαρίζει ο Θεός, διότι εμείς είμαστε ανάξιοι και όπως ο ίδιος ο Χριστός μας είπε:
"ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα. ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν" (Κατά Ιωάννη κεφ.15, στ.5) δηλαδή "εγώ είμαι η κληματαριά και εσείς τα κλήματα. Εκείνος που μένει ενσωματωμένος σε μένα και εγώ σε αυτόν, αυτός και μόνο φέρει πολύ καρπό. Διότι χωρίς εμένα (χωρίς τη σωτήρια Χάρη μου) δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε (το αγαθό)"
και όπως λέει και ο Απόστολος Παύλος: "πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ" (Προς Φιλιππησίους κεφ.4, στ.13) δηλαδή "τα πάντα μπορώ και κατορθώνω, με τη δύναμη που μου δίνει ο Χριστός"

Αυτό το αναφέρουμε, διότι για παράδειγμα, εάν ξεκινήσουμε με υπερβάλλον ζήλο στον πνευματικό μας αγώνα, θέλοντας να κάνουμε πράγματα πέραν των δυνατοτήτων μας, όντας όμως αρχάριοι πνευματικά στη μάχη με το διάβολο, τότε σαν τον άπειρο πολεμιστή που ορμάει προς τον εχθρό θα κατασπαραχθούμε από το σατανά και τους δαίμονές του.
Βέβαια ποτέ δε θα πρέπει να εφησυχαζόμαστε πνευματικά, ακόμα και αν έχουμε δεκαετίες εμπειρία στον πνευματικό αγώνα, ακόμη κι αν φτάσουμε τα 100 χρόνια ζωής, αλλά αντί αυτού θα πρέπει να ακολουθούμε το παράδειγμα του Αγίου Μέγα Αντωνίου που μέχρι και την τελευταία στιγμή της ζωής του που κοιμήθηκε σε ηλικία 105 ετών, ποτέ δεν παραδέχθηκε οτι νίκησε το διάβολο, παρά μόνο όταν η ψυχή του ανέβηκε ψηλά στον Ουράνιο Πατέρα μας, οπότε και είπε στο διάβολο "τώρα σε νίκησα".

Κάναμε αυτή την αναφορά στην ταπείνωση που θα πρέπει να έχει ο κάθε χριστιανός σε όλη του τη ζωή, διότι ακριβώς αυτή είναι και η πρώτη προϋπόθεση για την προσέλευση μας στη Θεία Κοινωνία, η ταπείνωση και η συναίσθηση της αναξιότητά μας.
 
Δεν προερχόμαστε στη Θεία Κοινωνία επειδή είμαστε άξιοι λόγω των υψηλών πνευματικών μας έργων, αλλά μας αξιώνει ο Χριστός να δεχθούμε τα Τίμια Δώρα Του, όταν με ταπείνωση έχουμε επίγνωση της αμαρτωλότητάς μας και έχουμε μετανοήσει για τις αμαρτίες που διαπράξαμε. Αυτό ζητάει ο Χριστός από εμάς - να ξέρουμε δηλαδή τις αμαρτίες μας και πόσο αμαρτωλοί είμαστε. Πρώτη προϋπόθεση λοιπόν για τη Θεία Κοινωνία είναι:

1. Έχουμε συναίσθηση της αναξιότητάς μας. Ομολογούμε με ταπείνωση οτι κανείς μας δεν είναι άξιος για να προσέρχεται στη Θεία Κοινωνία, αφού όλοι μας έχουμε το μόλυσμα της αμαρτίας. Προσερχόμαστε όμως με συντριβή καρδίας, για να λάβουμε το Χριστό μέσα μας, εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον.

 
Αυτή η αναξιότητά που πρέπει να αισθανόμαστε, μας οδηγεί στο να επιζητούμε να ενωθούμε με τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και Ζωοδότη μας, για να λαμβάνουμε τη δύναμη στη ζωή μας, αφού είμαστε ανάξιοι για οτιδήποτε χωρίς Αυτόν, σύμφωνα και με το λόγο Του: "χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν" (Κατά Ιωάννη κεφ.15, στ.5) και "ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ"  (Κατά Ιωάννη, κεφ.6, στ.56)

Είναι αυτό ακριβώς που μας λέει ο Άγιος Μέγας Βασίλειος στην ευχή που διαβάζουμε στην Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως κάθε φορά πριν από τη Θεία Κοινωνία, όπως θα αναφέρουμε και παρακάτω:
"Οἶδα, Κύριε, ὅτι ἀναξίως μεταλαμβάνω τοῦ ἀχράντου σου Σώματος καὶ τοῦ τιμίου σου Αἵματος καὶ ἔνοχὸς εἰμι καὶ κρῖμα ἐμαυτῷ ἐσθίω καὶ πίνω, μὴ διακρίνων τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ μου· ἀλλὰ τοῖς οἰκτιρμοῖς σου θαῤῥῶν, προσέρχομαί σοι τῷ εἰπόντι. Ὁ τρώγων μου τὴν Σάρκα καὶ πίνων μου τὸ Αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ. Σπλαγχνίσθητι οὖν, Κύριε, καὶ μὴ παραδειγματίσῃς με τὸν ἁμαρτωλόν, ἀλλὰ ποίησον μετ᾿ ἐμοῦ κατὰ τὸ ἔλεός σου· καὶ γενέσθω μοι τὰ ἅγια ταῦτα εἰς ἴασιν καὶ κάθαρσιν καὶ φωτισμὸν καὶ φυλακτήριον καὶ σωτηρίαν καὶ ἁγιασμὸν ψυχῆς τε καὶ σώματος·..."
δηλαδή: "Γνωρίζω, Κύριε, οτι κοινωνώ το άχραντο Σώμα Σου και το τίμιο Αίμα Σου χωρίς να είμαι άξιος και οτι είμαι ένοχος και γι᾿ αυτό τρώγω και πίνω την καταδίκη μου, αφού κοινωνώ χωρίς να έχω συνειδητοποιήσει πλήρως οτι τα Μυστήρια αυτά είναι το Σώμα και το Αίμα Σου, Χριστέ μου, που είσαι ο Θεός μου. Όμως προσβλέποντας με θάρρος στην καλοσύνη Σου, πλησιάζω σ᾿ Εσένα που είπες· όποιος τρώει τη Σάρκα Μου και πίνει το Αίμα Μου, μένει μέσα Μου κι εγώ μαζί του. Λυπήσου με, Κύριε, και μη με τιμωρήσεις παραδειγματικά, τον αμαρτωλό, αλλά δείξε και σε μένα το έλεός Σου. και ας συντελέσουν τούτα τα Άγια Δώρα στη θεραπεία μου και στον καθαρισμό και το φωτισμό και την προφύλαξη και τη σωτηρία και τον αγιασμό της ψυχής και του σώματός μου·..."

Με την αρετή λοιπόν της ταπείνωσης και με τη συναίσθηση της αναξιότητάς μας, την επίγνωση της αμαρτωλότητάς μας δηλαδή, που η αρετή αυτή γεννάει, αλλά και με τη μετάνοιά μας, ξεκινάμε για να πάμε προς τον Πνευματικό μας, για να εξομολογηθούμε, μετανοημένοι για τις αμαρτίες μας και κατόπιν, αφού έχουμε καθαρισθεί πνευματικά, αλλά και σωματικά με την εγκράτεια και τη νηστεία, καθ' υπόδειξη του Πνευματικού μας, να λάβουμε τη Θεία Δύναμη μέσα μας με την ένωσή μας με το Χριστό, μέσω της Θείας Κοινωνίας και να συνεχίσουμε την πορεία μας στον κόσμο αυτό.

Στην προετοιμασία μας για τη Θεία Κοινωνία καθοριστικό ρόλο, όπως ήδη αναφέρθηκε, έχει ο Πνευματικός μας Πατέρας, όπως είπαμε και πριν. Εκείνος έχει την ευθύνη ολόκληρης της πνευματικής πορείας του πιστού και άρα εκείνος θα ρυθμίζει και τη συχνότητα της Θείας Κοινωνίας. Σκοπός βέβαια κάθε Χριστιανού θα πρέπει να είναι να μπορεί κάποια στιγμή, σύμφωνα με την καθοδήγησή του Πνευματικού του, να κοινωνάει τακτικά, κάθε Κυριακή, ή και συχνότερα, αλλά αυτό προϋποθέτει καθημερινό εν Χριστώ πνευματικό αγώνα, που ο πιστός θα πρέπει να αποφασίσει και ο Πνευματικός θα κρίνει. Επομένως:

2. Συμβουλευόμαστε πάντα τον Πνευματικό μας Πατέρα για το πόσο συχνά θα κοινωνούμε και κάτω από ποιές προϋποθέσεις.

Επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για τη Θεία Κοινωνία είναι η προηγούμενη προσέλευση μας στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης, εκτός και αν ο Πνευματικός μας ορίσει αλλιώς. Θεωρούμαστε ανάξιοι για τη Θεία Κοινωνία εάν προσερχόμαστε χωρίς Μετάνοια και χωρίς Εξομολόγηση. Λόγω της φύσης μας είναι δύσκολο να προσέλθουμε αναμάρτητοι στη Θεία Κοινωνία - οφείλουμε όμως να προσέλθουμε μετανοημένοι. Ο Χριστός είπε: "...οὐκ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν..." (κατά Μάρκον κεφ.2, στ.17). Εάν δεν είμαστε λοιπόν μετανοημένοι - που σημαίνει και εξομολογημένοι - δε μας επιτρέπει ο Χριστός να κοινωνήσουμε και μάλιστα όπως θα δούμε και παρακάτω, στην περίπτωση αυτή η Θεία Κοινωνία μετατρέπεται ως πυρ εξ΄ Ουρανού και μας κατακαίει.

Ο Χριστός δε θέλει να εισέρχεται σε ακάθαρτες ψυχές και αυτές είναι οι ψυχές χωρίς Μετάνοια και Εξομολόγηση, διότι υπάρχει μία μόνο αμαρτία που δεν μπορεί να συγχωρηθεί ποτέ από το Θεό και αυτή είναι η αμετανοησία.  Εάν λοιπόν δε έχουμε εξομολογηθεί και μάλιστα όχι απλά να εξομολογηθούμε τυπικά, υποκρινόμενοι μπροστά στον πνευματικό, ή αποκρύπτοντας εν γνώση μας έστω και μία αμαρτία, αλλά να αποκαλύψουμε με ειλικρίνεια όλες τις αμαρτίες μας, με συντριβή καρδιάς, με κλάμα, εάν λοιπόν δεν μετανοήσαμε με τον τρόπο αυτό κάτω από το πετραχήλι του παπά, τότε είμαστε όντως ανάξιοι για τη Θεία Κοινωνία και μάλιστα όπως συνεχίζει στην ανωτέρω του Επιστολή και λέει ο Απόστολος Παύλος, αυτή η αναξιότητά μας είναι αιτία πολλών ασθενειών, ακόμη και θανάτων:

"διὰ τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοὶ ἀσθενεῖς καὶ ἄρρωστοι καὶ κοιμῶνται ἱκανοί. εἰ γὰρ ἑαυτοὺς διεκρίνομεν, οὐκ ἂν ἐκρινόμεθα· κρινόμενοι δὲ ὑπὸ τοῦ Κυρίου παιδευόμεθα, ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν"
(Προς Κορινθίους Ά κεφ.11, στ.30-32)

δηλαδή: "ακριβώς δε, διότι αναξίως κοινωνείτε από τα τίμια δώρα, υπάρχουν μεταξύ σας πολλοί ασθενείς και πολύ βαριά άρρωστοι, αρκετοί δε και πεθαίνουν. Διότι εάν εξετάζαμε τον εαυτό μας με προσοχή και μετανοούσαμε ειλικρινώς δια τα αμαρτήματά μας και έτσι προετοιμασμένοι προσερχόμασταν στο μέγα Μυστήριο, δε θα καταδικαζόμασταν και δε θα τιμωρούμασταν έτσι από το Θεό. Τιμωρούμενοι δε τώρα υπό του Κυρίου κατά τη δικαία αυτού κρίση, παιδαγωγούμεθα προς μετάνοια και διόρθωση, για να μη καταδικαστούμε οριστικώς σε απώλεια μαζί με τον κόσμο της αμαρτίας" 

Θα εξετάζουμε λοιπόν τον εαυτό μας μπροστά στον Πνευματικό μας και αυτός έχει την ευθύνη να μας ορίσει κάτω από ποιές προϋποθέσεις μπορούμε να κοινωνούμε.

Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου ο Πνευματικός, για συγκεκριμένα "ελαφριά" αμαρτήματα που θα μας τονίσει και ανάλογα και με τις υπόλοιπες προϋποθέσεις που τηρούμε στη ζωή μας (νηστεία, εγκράτεια κλπ) που αυτός θα κρίνει, να μας δίνει την άδεια και ευλογία να κοινωνούμε και χωρίς εξομολόγηση κάποιες φορές όταν έχουμε διαπράξει μόνο τα συγκεκριμένα "ελαφριά" αμαρτήματα όμως και όχι κάτι "βαρύτερο" (σύμφωνα με τις οδηγίες του Πνευματικού) και φυσικά εφόσον συντρέχουν οι σχετικοί λόγοι αδυναμίας προσέλευσης στο Μυστήριο της Εξομολόγησης.
Αυτό ενδέχεται να το ορίσει ο Πνευματικός, ειδικά σε περιπτώσεις όπου δεν έχουμε πρακτικά τη δυνατότητα της άμεσης προσέλευσης στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης (λόγω απόστασης, χρόνου κλπ), οπότε μπορεί να μας ορίσει να εξομολογηθούμε τέτοιας φύσης αμαρτήματα στην επόμενη Εξομολόγηση, η οποία ούτως ή άλλως θα πρέπει να γίνεται σε τακτική βάση για κάθε Χριστιανό.

Αλλά αυτά όμως είναι πάντα σχετικά και εξαρτώνται από την κάθε περίπτωση που μόνο ο κάθε Πνευματικός κρίνει και όχι εμείς, στον οποίο οφείλουμε να κάνουμε υπακοή και ο οποίος αναλαμβάνει και την ευθύνη έναντι του Θεού. Εμείς λοιπόν γενικά πρέπει να γνωρίζουμε οτι:

3. Η Εξομολόγηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη Θεία Κοινωνία, εκτός αν ο Πνευματικός ορίσει αλλιώς.

Επίσης πριν κοινωνήσουμε επιδιώκουμε να συγχωρηθούμε τουλάχιστον με τα μέλη της οικογένειάς μας και με τους συγγενείς μας, αλλά και με άλλα άτομα, βάση και των υποδείξεων του Πνευματικού μας. Φυσικά με τα προσφιλή μας πρόσωπα είναι σαφώς πιο εύκολο να συμφιλιωνόμαστε παρά με τα πιο μακρινά και ξένα σε εμάς, γι αυτό και ας το επιδιώκουμε το συντομότερο και μάλιστα λένε οι Πατέρες της Εκκλησία μας να φροντίζουμε να συμφιλιωνόμαστε πριν να έρθει το βράδυ της ίδια ημέρας. Η Θεία Κοινωνία είναι Μυστήριο αγάπης και ενότητας των πιστών εν Χριστό. Ο Γέροντας Παϊσιος έλεγε "Ο Χριστός ζητά από μάς τη συντριβή και την ταπείνωση. Όταν υπάρχει κάτι που ενοχλεί τη συνείδησή μας, πρέπει να το τακτοποιούμε. Αν π.χ. μαλώσαμε με κάποιον, πρέπει να συμφιλιωθούμε μαζί του και ύστερα να κοινωνήσουμε."

Ο Χριστός είπε: "Ἐὰν οὖν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου" (Κατά Ματθαίον κεφ.5, στ.23,24) δηλαδή: "εάν λοιπόν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο και εκεί θυμηθείς οτι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, τότε άφησε εκεί το δώρο σου εμπρός στο θυσιαστήριο και πήγαινε πρώτα συμφιλιώσου με τον αδελφό σου και έπειτα έλα να προσφέρεις το δώρο σου στο Θεό."

Και μάλιστα δε λέει ο Χριστός εάν εσύ έχεις κάτι με τον αδελφό σου, αλλά αν ο αδελφός σου έχει κάτι με σένα, που σημαίνει οτι δεν μπορούμε να κοινωνούμε χωρίς πρώτα να έχουμε κάνει το βήμα πρώτοι εμείς για να συμφιλιωθούμε με εκείνους που έχουν κάτι εναντίον μας. Επομένως ερχόμαστε στην επόμενη κίνηση, απαραίτητη πριν τη Θεία Κοινωνία:

4. Επιδιώκουμε να συγχωρηθούμε και να συμφιλιωθούμε τουλάχιστον με τα μέλη της οικογένειας μας και με τους συγγενείς μας, πριν τη Θεία Κοινωνία και γενικά με όσους έχουν διαταραχτεί οι σχέσεις μας καθ' υπόδειξη του Πνευματικού μας.

Πέραν από την πνευματική νηστεία των παθών μας γενικότερα, η οποία θα πρέπει να διαρκεί συνεχώς φυσικά, απαραίτητη επίσης πριν τη Θεία Κοινωνία είναι  η σωματική νηστεία, δηλαδή η τήρηση της νηστείας των τροφών και η κατά το δυνατόν σωματική εγκράτεια.

Το θέμα της νηστείας των τροφών το κανονίζει προσωπικά για κάθε πιστό μόνο ο Πνευματικός του, ανάλογα με την ηλικία του, την υγεία του κλπ. Σε αρρώστους, για παράδειγμα, που βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή κλπ, ο Πνευματικός, με τη διάκριση την οποία οφείλει να έχει, θα ορίσει και ανάλογα τη νηστεία των τροφών, λαμβάνοντας υπόψη και τις ιατρικές συμβουλές.
Βέβαια εμείς ως πιστοί Χριστιανοί, παρότι ο Πνευματικός μας, για λόγους υγείας θα μας ορίσει να καταλύουμε διάφορες τροφές αντί της κανονικής νηστείας (π.χ. γάλα, γαλακτοκομικά, ή ακόμη και κρέας κλπ) μπορούμε σε αντιστάθμισμα αυτής της οικονομίας που κάνει ο Πνευματικός μας για εμάς, να αυξήσουμε εκείνες τις ημέρες κάτι άλλο, όπως την προσευχή μας, ή την ανάγνωση των Θείων Γραφών κλπ.
 
Επίσης, το θέμα της συζυγικής εγκράτειας είναι σημαντική προϋπόθεση πριν τη Θεία Κοινωνία και τις απαραίτητες ημέρες αποχής τις καθορίζει και πάλι ο Πνευματικός, ο οποίος καλό είναι για το ζευγάρι να είναι κοινός, υπό την έννοια οτι μπορεί να γνωρίζει καλύτερα και τους δύο συζύγους.
Να σημειώσουμε εδώ, οτι σε περιπτώσεις κοινού Πνευματικού Πατέρα στο ζευγάρι, μπορούν κάποιες φορές να προσέρχεται ο κάθε σύζυγος ξεχωριστά στον Πνευματικό, αλλά και από κοινού, ιδιαιτέρως αν τα θέματα εξομολόγησης είναι κοινά, ή αν ο Πνευματικός το θελήσει έτσι. Επομένως:

5. Η νηστεία των τροφών και η κατά το δυνατόν εγκράτεια είναι αναγκαία και τα κανονίζει προσωπικά για κάθε πιστό μόνο ο Πνευματικός του.

Επίσης μια βασική προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία είναι να διαβάζουμε το βράδυ, αλλά και το πρωί, πριν την προσέλευσή μας στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, την Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως, με την οποία προσευχόμαστε και παρακαλάμε τον Κύριό μας να μας αξιώσει να μεταλάβουμε των Τιμίων Δώρων Του με επίγνωση της αναξιότητας και αμαρτωλότητάς μας. Η Ακολουθία αυτή συνεχίζεται και μετά τη Θεία Κοινωνία, όπου διαβάζουμε το τελευταίο της μέρος, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας (πολλές φορές αναγιγνώσκεται και από τους ψάλτες του Ναού) και το οποίο αποτελεί την Ευχαριστία μας προς τον Κύριό μας που μας αξίωσε να μεταλάβουμε του Σώματος και του Αίματός Του. Άρα λοιπόν:

6. Πριν τη Θεία Κοινωνία διαβάζουμε την Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως, από το προηγούμενο βράδυ, αλλά και το πρωί.

Κάποια άλλα θέματα που πρέπει να γνωρίζουμε και να φροντίζουμε επίσης πριν τη Θεία Κοινωνία είναι:

7. Κοιμόμαστε σχετικά νωρίς το βράδυ για να ξυπνάμε πρωί, διότι όσο πιο νωρίς προσερχόμαστε το πρωί στη Θεία Λατρεία, τόσο πιο πολύ βιώνουμε εσωτερικά το Σωτηριώδες Μυστήριο.

8. Οι γυναίκες δεν κοινωνάνε όταν βρίσκονται στην περίοδο της εμμήνου ρύσεως.

Επίσης και για τους άνδρες, εάν το πρωί ξυπνώντας δεν είναι "καθαροί", διότι κάτι συνέβη τη νύχτα, θα πρέπει να συμβουλευτούν τον Πνευματικό τους πριν μεταλάβουν.  

9. Δεν παίρνουμε ποτέ πρωινό ή ροφήματα, εκτός εάν ο Πνευματικός το επιτρέψει για λόγους υγείας (λήψη φαρμάκων κλπ).

Φυσικά ούτε και θα καπνίσουμε το πρωί, ούτε πριν, αλλά ούτε και μετά τη Θεία Κοινωνία, διότι είναι προφανές οτι είναι μεγάλη ασέβεια να τοποθετήσουμε το Χριστό δίπλα στο δηλητήριο του καπνίσματος. Φυσικά και η ίδια η συνήθεια του καπνίσματος είναι ασέβεια έναντι στην υγεία του σώματός μας που μας έχει δωρίσει ο Θεός, άρα και έναντι του ίδιου του Θεού.

Σχετικά με την προετοιμασία μας στην εμφάνισή μας, πρέπει να φροντίζουμε το ντύσιμό μας να συνάδει με την ευσέβεια που οφείλουμε να έχουμε μέσα στον Ιερό Ναό. Οι γυναίκες οφείλουν να αποφεύγουν το αποκαλυπτικό και προκλητικό ντύσιμο, τις περίτεχνες κομμώσεις, τα βαμμένα χείλη κλπ. Ειδικά δεν πρέπει ποτέ οι γυναίκες να προσέρχονται να μεταλάβουν με βαμμένα χείλη, διότι τι πιο ασεβές να μεταφέρεται το χρώμα από τα βαμμένα χείλη των γυναικών πάνω στη Αγία Λαβίδα και στο Άγιο Ποτήριο, δηλαδή μέσα στο Σώμα και στο Αίμα του Χριστού μας, αλλά και στο Άγιο Μανδήλιο; Επομένως:

10. Προσέχουμε ιδιαίτερα την εμφάνισή μας, το ντύσιμό μας, ώστε να συνάδει με την ευσέβεια που οφείλουμε να έχουμε μέσα στον Ιερό Ναό. Οι γυναίκες αποφεύγουν το αποκαλυπτικό και προκλητικό ντύσιμο, τις περίτεχνες κομμώσεις, τα βαμμένα χείλη κλπ.

Επίσης:

11. Μετά το "Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε" που εκφωνεί ο Ιερέας, προσερχόμαστε με ευλάβεια, ησυχία, χωρίς να σπρώχνουμε και αναμένοντας με υπομονή να έρθει η σειρά μας για να κοινωνήσουμε.

Τέλος:

12. Προσέχουμε τις κινήσεις μας γενικά τη στιγμή ακριβώς της Θείας Μετάληψης, από σεβασμό να μην πέσει Σώμα και Αίμα Χριστού στο δάπεδο ή αλλού.

Σχετικά με το θέμα αυτό, αλλά και γενικά με τις κινήσεις μας μπροστά στο Άγιο Ποτήριο, αναφέρουμε παρακάτω κάποια καθαρά πρακτικά θέματα τα οποία όμως, αν και σε κάποιους ίσως να είναι πασιφανή, εντούτοις πρέπει να αναφερθούν γιατί είναι σημαντικά.

Μπροστά στο Άγιο Ποτήριο

Όταν έχουμε φθάσει λοιπόν μπροστά στο Άγιο Ποτήριο, πιστεύοντας ακλόνητα πως εκεί είναι παρών ο Χριστός, ο Βασιλιάς των όλων, και προσευχόμενοι εσωτερικά με την ευχή που αναφέρεται στην Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως:

"Τοῦ Δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ σήμερον, Υἱὲ Θεοῦ, κοινωνόν με παράλαβε· οὐ μὴ γὰρ τοῖς ἐχθροῖς σου τὸ μυστήριον εἴπω· οὐ φίλημά σοι δώσω, καθάπερ ὁ Ἰούδας· ἀλλ᾿ ὡς ὁ Λῃστὴς ὁμολογῶ σοι· Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου."

 ενεργούμε ως εξής:

• κάνουμε ευλαβικά το Σταυρό μας
• κατόπιν προσέχουμε, το Άγιο Μανδήλιο να βρίσκεται κάτω από το στόμα μας, να μην κρύβει το στόμα μας δηλαδή, ώστε να διευκολύνουμε τον Ιερέα, ενώ εάν υπάρχει άτομο που κρατάει το Μανδήλιο δίπλα στον Ιερέα, τότε δεν ακουμπάμε καθόλου εμείς το Μανδήλιο, αλλά το αφήνουμε σε αυτόν, διότι πάνω στο Άγιο Μανδήλιο, μπορεί να υπάρχουν μαργαρίτες, ίχνη δηλαδή από Σώμα και Αίμα του Χριστού από τον προηγούμενο που μετάλαβε, τα οποία θα μεταφερθούν στα χέρια μας, ενώ το άτομο που διακονεί τον Ιερέα θα έχει τη δυνατότητα να πλύνει τα χέρια του στο τέλος, στο ειδικό χωνευτήριο που υπάρχει για το σκοπό αυτό μέσα στο Ιερό Βήμα. 
• ανοίγουμε καλά το στόμα μας με ακίνητο το κεφάλι μας για να διευκολύνουμε τον Ιερέα να μας μεταλάβει χωρίς να υπάρξει ατύχημα με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Μόλις νοιώσουμε την Αγία Λαβίδα στη γλώσσα μας κλείνουμε απαλά το στόμα μας και ο Ιερέας αποσύρει αργά τη Αγία Λαβίδα.
• ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει επίσης να έχουμε για να μην πέσει Σώμα και Αίμα Χριστού εκτός της Λαβίδας, διότι εάν πέσει και εκτός του Αγίου Μανδηλίου, τότε αλλοίμονό μας - υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο Ιερέας γλύφει ακόμη και το πάτωμα για να μη μείνει κάτω το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Εάν πέσει δε πάνω στα ρούχα μας, λαμβάνουμε ειδικές οδηγίες από τον Ιερέα για το πώς πρέπει να ενεργήσουμε με τα ρούχα αυτά.
  Πρακτικά θέματα μεν αυτά, αλλά πρέπει να τα αναφέρουμε εδώ, ως μέρος του συνολικού σεβασμού και προσοχής που οφείλουμε να έχουμε κατά το Ιερό αυτό Μυστήριο.
• εάν πρόκειται για μωρό ή μικρό παιδί που κοινωνάει το οποίο κρατάμε στην αγκαλιά μας, θα πρέπει να κρατήσουμε με διακριτική προσοχή το κεφάλι του ακίνητο, αλλά και τα χέρια και τα πόδια του ακίνητα, χωρίς να εκνευρίζουμε όμως το παιδί, ώστε να μην κάνει απότομες κινήσεις χτυπώντας τη Αγία Λαβίδα, ή ακόμη και το Άγιο Ποτήριο και προκληθεί ατύχημα με το Σώμα και Αίμα του Χριστού να πέσει στο πάτωμα ή αλλού. Γι αυτό, στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να προσερχόμαστε με κάποιο άτομο που θα μας βοηθήσει για το σκοπό αυτό.
• στη συνέχεια αφού κοινωνήσουμε, σκουπίζουμε ελαφριά τα χείλη μας ακουμπώντας πάνω τους απαλά (όχι με βίαιες κινήσεις) το Άγιο Μανδήλιο, για να μην στάξει το Αίμα του Χριστού μας στο δάπεδο ή αλλού.  
• επίσης να γνωρίζουμε οτι η αντίληψη του να μη μασάμε τη Θεία Κοινωνία, αλλά να την καταπίνουμε απλά είναι λανθασμένη. Ο Χριστός είπε "ο τρώγων μου τη σάρκα". Επομένως μασάμε κανονικά το Σώμα του Χριστού και το καταπίνουμε στη συνέχεια.
• τέλος αποχωρούμε πάλι με τη σχετική ευλάβεια, φροντίζοντας ώστε από σεβασμό να μην έχουμε προς τα όπισθεν μας το Χριστό που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή μπροστά στην Ωραία Πύλη του Ιερού Βήματος.
• Δεν καθόμαστε μετά τη Θεία Κοινωνία, όσο ακόμη ο Χριστός βρίσκεται μπροστά στο Ιερό Βήμα - να αναφέρουμε εδώ οτι από τη στιγμή που ο Ιερέας θα εξέλθει του Ιερού Βήματος με το Άγιο Ποτήριο για τη Θεία Μετάληψη των πιστών, πρέπει όλοι οι πιστοί να βρισκόμαστε όρθιοι, ως ένδειξη σεβασμού στην πίστη μας οτι εκείνη τη στιγμή ο Ίδιος ο Χριστός βρίσκεται μπροστά μας μέσα στο Άγιο Ποτήριο, επομένως πώς μπορούμε να τον υποδεχόμαστε καθιστοί; Αυτά φυσικά μπορεί να μην ισχύουν για έναν άνθρωπο με κινητικά προβλήματα υγείας, υπέργηρο κλπ, αλλά  για τους υπόλοιπους είναι όντως ασέβεια, εάν πιστεύουμε στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
  Ανεξάρτητα λοιπόν από το αν θα κοινωνήσουμε ή όχι, παραμένουμε διαρκώς όλοι όρθιοι από τη στιγμή που ο Ιερέας εξέρχεται για τη Θεία Μετάληψη των πιστών μέχρι και τη στιγμή τουλάχιστον που θα τελειώσει η Θεία Κοινωνία και θα εισέλθει ο Ιερέας ξανά μέσα στο Ιερό Βήμα.
• Τέλος αμέσως μετά τη Θεία Μεταληψη δεν προσκυνάμε τις Εικόνες, ούτε φιλάμε το χέρι του παπά, ούτε βγαίνουμε έξω να καπνίσουμε και γενικά αποφεύγουμε να αγγίξουμε τα χείλη μας κάπου, μιας και ακόμη υπάρχει πάνω σε αυτά το Αίμα του Κυρίου μας. Για το λόγο αυτό, όπως συνηθίζεται και στο Άγιον Όρος, μπορούμε να προσκυνήσουμε τις Εικόνες πριν από τη Θεία Κοινωνία.

Τέλος, ας ακούσουμε την παρακάτω ομιλία του Πρωτοπρ. Νικόλαου Μανώλη (εφημέριο του Ιερού Βυζαντινού Ναού Προφήτου Ηλιού Θεσσαλονίκης) με θέμα "Μπροστά στο Άγιο Ποτήριο (Σχολιασμός και συζήτηση στο σχετικό άρθρο)".
Διαβάστε (κάνοντας κλικ παρακάτω), το σχετικό άρθρο του Πρωτοπρ. Νικόλαου Μανώλη "Όταν μεταλαμβάνουμε αναξίως προδίδουμε τον Κύριο"

_____________________________________________________________________________
Επιμέλεια κειμένου: Ορθόδοξο Χριστιανικό Ιστολόγιο Δρόμος Ορθοδοξίας
Βοηθητικές πηγές - Βιβλιογραφία: εδώ